Halloween w Polsce cieszy się umiarkowaną, ale coraz większą popularnością. Kojarzy się z kulturą amerykańską, ale swoje początki miało właśnie w Europie. Wyjaśniamy, jaka jest geneza Halloween i dlaczego to święto wywołuje tyle kontrowersji w naszym kraju.
Skąd wywodzi się dzisiejsze Halloween?
Halloween powszechnie obchodzi się w Wielkiej Brytanii oraz Irlandii i nie dzieje się to bez powodu. Halloween od wieków ma duże znaczenie dla tamtejszej kultury, a tradycje te zapoczątkowali Celtowie, którzy pojawili się na brytyjskich ziemiach między V a II w. p.n.e. Religia Celtów była charakterystyczna, oparta na wierzeniach w bóstwa męskie i żeńskie, a także pełna kultów do zwierząt i roślin. Jednym z najważniejszych świąt w celtyckim kalendarzu było święto Samhain. Święto nawiązywało do końca lata i było swego rodzaju pożegnaniem ciepłej i bezpiecznej pory. Nadejście zimy zwiastowało chłód i niebezpieczeństwo, kojarzone wtedy z demonami.
Warto zaznaczyć, że zjawiska atmosferyczne w wierzeniach ludowych (również w Polsce) były postrzegane jako działalność demonów. Dla przykładu burza z ulewnym deszczem nie była po prostu burzą, a działaniem demonów burzowych. Ludzie za pomocą demonów i bóstw wyjaśniali sobie świat. To taka mała, ogólna dygresja — wierzenia Celtów były o wiele bardziej skomplikowane. Próbując zrozumieć praktyki religijne Celtów, musimy uświadomić sobie, że ludzie przed wiekami inaczej postrzegali świat.
Dawniej mieszkańcy Wielkiej Brytanii i Irlandii przebierali się w noc Halloween, by ochronić się przed złymi duchami i demonami. Wierzono, że 31 października świat duchowy przenika do świata materialnego. Samhain przeistoczyło się w Święto Wszystkich Zmarłych, czyli Halloween, gdy tradycje pogańskie przemieszały się z tradycjami chrześcijańskimi.
Halloween w Polsce?
Halloween ma również swój słowiański odpowiednik — dziady, dawniej obchodzone 31 października i 1 listopada w Polsce. I podczas gdy w naszym kraju tradycja dziadów nie przetrwała, całkowicie zastąpiona przez Dzień Wszystkich Świętych przypadający na 1 listopada, to w Wielkiej Brytanii i Irlandii tradycje Halloween są żywe do dziś. Tradycje Halloween przeniosły się również do Stanów Zjednoczonych, gdzie dzisiaj wciąż są niezwykle popularne.
Halloween w kulturze amerykańskiej
W kulturze amerykańskiej Halloween bardziej nawiązuje do zabawy związanej ze słodyczami i barwnymi strojami. To właśnie Amerykanie uczynili z Halloween nieskończone źródło strasznych filmów. Z horrorów wynika, że świętowanie Halloween niemal zawsze kończy się źle i być może dlatego Polacy źle rozumieją halloweenowe tradycje. W praktyce mieszkańcy USA uważają Halloween za święto wesołe i bezpieczne. Wydają mnóstwo pieniędzy na oryginalne kostiumy i z radością witają dzieci przybywające tłumnie po słodycze. Halloween jest w USA najbardziej dochodowym świętem, zaraz po Bożym Narodzeniu. Uważa się, że to właśnie Amerykanie wypromowali w XIX wieku współczesną formę obchodzenia Halloween.
Najpopularniejsze tradycje związane z Halloween
- Przebieranie się za wróżki, czarownice, postacie z bajek i filmów i wiele innych.
- Ozdabianie domów charakterystycznymi elementami: wydrążonymi dyniami, szkieletami, kapeluszami czarownic etc.
- Odwiedzane sąsiadów celem otrzymania słodyczy.
- Organizowanie imprez i spotkań tematycznych, nawiązujących do tradycji Halloween.
- Łowienie jabłek zanurzonych w wodzie, oczywiście bez użycia rąk.
- Opowiadanie strasznych historii.
Handel w Halloween
Dlaczego Halloween w Polsce budzi tyle kontrowersji?
Polacy są mocno przywiązani do tradycji katolickich i nie dopuszczają do siebie myśli, że chrześcijańskie święta nie są wolne od pogańskich nawiązań. Co więcej, katolicy błędnie zakładają, że święto Halloween to forma czczenia szatana, co jest oczywiście niezgodne z prawdą. W Halloween nie czczono złych duchów, a starano się przed nimi ustrzec. To jednak nie powstrzymuje katolickich duchownych przed postrzeganiem Halloween jako największego zagrożenia dla wiernych.
Obecnie społeczeństwo w zdecydowanej większości traktuje Halloween jako świetną okazję do imprez i ciekawych przebrań. Z kolei dzieci z radością zbierają po sąsiadach słodycze. Mimo to katoliccy duchowni zdecydowanie są przeciwni Halloween i organizują imprezy nawiązujące do chrześcijańskich świętych i Jezusa Chrystusa, by dzieci mogły się bawić i przebierać, nie łamiąc zasad religii. Halloween w Polsce bez wątpienia uważa się za coś znacznie gorszego, niż jest w istocie. Mimo że konsumpcjonizm napędzany halloweenowymi tradycjami nie jest w porządku, to jednak odrobina dobrej zabawy i garść historyjek z dreszczykiem nikomu nie zaszkodzi.